Ή μετακινούνται οι αρχαιότητες ή ξεχνάμε το μετρό
Μακεδονία, 13.02.2013
Του Φώτη Κουτσαμπάρη
Ή μεταφορά των αρχαιοτήτων που αποκαλύφθηκαν στον σταθμό Βενιζέλου ή ταφόπλακα στο έργο του μετρό Θεσσαλονίκης. Αυτή ήταν η απάντηση που έδωσαν ο γ.γ. δημοσίων έργων Στράτος Σιμόπουλος και τα στελέχη της Αττικό Μετρό Α.Ε. στους υποστηρικτές της διατήρησης των αρχαιοτήτων στο σημείο όπου εντοπίστηκαν.
«Βρήκαμε το μεγαλύτερο έργο που εκτελείται σήμερα στη χώρα και το σημαντικότερο ίσως που έχει γίνει ποτέ στην πόλη ημιθανές. Το βάλαμε στην εντατική και το κρατήσαμε στη ζωή με πολύ κόπο, υπομονή και επιμονή παραδίνουμε τους περισσότερους σταθμούς στην κοινοπραξία, ενώ είμαστε κοντά στην εξεύρεση νομικής λύσης μέσω διαιτησίας για την εξέταση όποιων από τα αιτήματα της κοινοπραξίας μπορεί να κριθούν εύλογα. Και βρισκόμαστε τώρα μπροστά σ’ ένα εμπόδιο που, αν δεν το ξεπεράσουμε, θα αποτελέσει ταφόπλακα για το έργο», ανέφερε ο γ.γ. Δημοσίων Έργων κ. Σιμόπουλος, στη διάρκεια χθεσινής συνέντευξης Τύπου στα γραφεία της Αττικό Μετρό στη Θεσσαλονίκη. «Σέβομαι απόλυτα την αξία των ευρημάτων, την ιστορία της πόλης και τη σημασία της ιστορικής μνήμης. Άλλωστε, οι λαοί για να έχουν μέλλον πρέπει να έχουν και μνήμη. Κανείς όμως δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι τον ίδιο σεβασμό για το εύρημα και την πόλη έδειξε και η απόφαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (ΚΑΣ), που αποτελείται από επιστήμονες εγνωσμένου κύρους, και η απόφαση έχει παρθεί με 17-0. Αυτό έπρεπε να το πάρουμε υπόψη μας και επίσης να λάβουμε υπόψη ότι η Ένωση Ελλήνων Αρχαιολόγων εκπροσωπείται στο ΚΑΣ», τόνισε ο κ. Σιμόπουλος. Η Αττικό Μετρό, σύμφωνα με τον κ. Σιμόπουλο, αναζήτησε τεχνική λύση για την ενσωμάτωση των αρχαιοτήτων στον σταθμό Βενιζέλου, αλλά δεν υπάρχει τέτοια δυνατότητα. Ταυτόχρονα, «δεν μπορεί να καταργηθεί ο σταθμός Βενιζέλου, διότι θα έχουμε ένα κουτσουρεμένο έργο, ενώ ο ανασχεδιασμός του θα το πάει χρόνια πίσω».
Η αντιπαράθεση για τις αρχαιότητες που βρέθηκαν στο εργοτάξιο του σταθμού Βενιζέλου ξεκίνησε μετά την απόφαση των μελών του ΚΑΣ για μεταφορά και έκθεσή τους στο στρατόπεδο Παύλου Μελά ή αλλού. Πρόκειται για δύο βυζαντινούς δρόμους που τέμνονται (αρχαία Εγνατία οδός), τετράπυλο με οκτώ πεσσούς που το στήριζαν, άλλοι έξι πεσσοί, ένα κτίριο, βάσεις κιόνων, κεραμοσκεπή, αποχετευτικό αγωγό και γενικά όλα τα κατάλοιπα των οικοδομημάτων που χρονολογούνται μεταξύ των τελών του 6ου και των αρχών του 7ου αιώνα. Ο Σύλλογος Αρχαιολόγων αντέδρασε στην απόφαση του ΚΑΣ και ζήτησαν την επανεξέταση της και την εξάντληση όλων των περιθωρίων εύρεσης τεχνικής λύσης για τη διατήρησή τους κατά χώραν ως επισκέψιμου αρχαιολογικού χώρου εντός του σταθμού Βενιζέλου. Ανακοίνωση για το θέμα εξέδωσε και το Διεθνές Συμβούλιο Μνημείων και Τοποθεσιών, στην οποία τονίζει ότι «ο χαρακτήρας του μνημείου καθιστά απαγορευτική τη μετακίνησή του». Για το ζήτημα πήρε θέση και ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης Γιάννης Μπουτάρης, ο οποίος ζήτησε τη διατήρηση των αρχαιοτήτων στον σταθμό Βενιζέλου ή, εάν δεν υπάρχει τέτοια δυνατότητα, την έκθεσή τους σε χώρο εντός του δήμου Θεσσαλονίκης, όπως π.χ. το παλαιό 424, το Γ’ ΣΣ’ ή τη ΔΕΘ. Την αντίθεσή της στη μεταφορά των αρχαιοτήτων εξέφρασε και το τμήμα τέχνης και πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ, δηλώνοντας ότι ξεκινά αγώνα προς αυτή την κατεύθυνση. Ο επικεφαλής των ενεργών πολιτών – οικολόγων στο δημοτικό συμβούλιο Θεσσαλονίκης σημείωσε ότι «δεν μπορεί να παραγνωριστεί η αναγκαιότητα της ανάδειξης της ιστορίας της πόλης, με την οποία είναι επιφορτισμένες οι αρχαιολογικές υπηρεσίες. Διότι ανάπτυξη σε μία πόλη δεν φέρνει μόνο το μετρό αλλά και η ανάδειξη του ιστορικού πλούτου. Η συνύπαρξη ενός σύγχρονου συγκοινωνιακού έργου και της ιστορίας της πόλης δεν μπορούν να είναι σε αντιπαράθεση».
ΚΑΜΙΑ ΤΕΧΝΙΚΗ ΛΥΣΗ
«Δεν υπάρχει καμία ασφαλής τεχνική λύση για να κατασκευαστεί ο σταθμός Βενιζέλου χωρίς να μεταφερθούν οι αρχαιότητες», τόνισε από την πλευρά του ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Αττικό Μετρό Α.Ε. κ. Χρήστος Τσίτουρας, εξηγώντας ότι «η Αττικό Μετρό Α.Ε. διερευνά από τριμήνου τη δυνατότητα κατασκευής του σταθμού χωρίς να απαιτείται η μεταφορά των αρχαιοτήτων που έχουν αποκαλυφθεί στο πρώτο επίπεδό του. Η ενδελεχής μελέτη απέδειξε ότι με δεδομένα τις ιδιαιτερότητες του υπερσύγχρονου συστήματος του μετρό της Θεσσαλονίκης, όπου τα ηλεκτρομηχανολογικά συστήματα είναι συνδεδεμένα μεταξύ των σταθμών, καθώς και τις τοπικές συνθήκες με τον περιορισμένο χώρο από τα υφιστάμενα κτίρια, δεν υπάρχει καμία ασφαλής τεχνική λύση, για να κατασκευαστεί ο σταθμός χωρίς να μεταφερθούν οι αρχαιότητες». Στη συνέχεια, ο κ. Χρ. Τσίτουρας αναφέρθηκε στη σημασία του σταθμού Βενιζέλου, ο οποίος υπολογίζεται ότι θα έχει την τέταρτη μεγαλύτερη επιβατική κίνηση στο σύνολο των 13 σταθμών της βασικής γραμμής του μετρό Θεσσαλονίκης. Ο ίδιος τόνισε ότι για τις εργασίες κατασκευής και αρχαιολογικής έρευνας του συγκεκριμένου σταθμού έχουν ήδη δαπανηθεί περίπου 20 εκατ. ευρώ. Μια ενδεχόμενη κατάργηση του σταθμού Βενιζέλου, λόγω της παραμονής των αρχαιοτήτων στη θέση που αποκαλύφθηκαν, θα προκαλούσε δυσμενείς συγκοινωνιακές, κυκλοφοριακές, περιβαλλοντικές, κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις, καθώς θα απέκλειε 67.000 πολίτες ημερησίως από τη γρήγορη, αξιόπιστη και ασφαλή μετακίνηση που προσφέρει το μετρό.
«Η Αττικό Μετρό Α.Ε. έχει έμπρακτα αποδείξει σεβασμό στις αρχαιότητες της πόλης και όπου αυτό ήταν τεχνικά εφικτό τις διατήρησε επιτόπου, όπως συνέβη με τη Βασιλική στο σταθμό του μετρό ‘Σιντριβάνι’. Αντίστοιχα, όταν αυτό δεν ήταν εφικτό, φρόντισε για την ασφαλή μεταφορά τους με εξειδικευμένες εταιρείες μεγάλης εμπειρίας. Αυτό συνέβη με την ίδια αρχαία οδό που αποκαλύφθηκε σε μήκος περίπου 80 μέτρων στον σταθμό του μετρό Αγίας Σοφίας και από τον περασμένο Αύγουστο έχει μεταφερθεί. Το ίδιο ακριβώς θα συμβεί και με τις αρχαιότητες που αποκαλύφθηκαν στο σταθμό Βενιζέλου, για τις οποίες υπάρχει υπουργική απόφαση κατόπιν ομόφωνης γνωμοδότησης του ΚΑΣ για την απόσπαση και την ανάδειξή τους στο στρατόπεδο Παύλου Μελά ή σε άλλο χώρο στην πόλη. Οποιαδήποτε σκέψη, είτε για κατάργηση του σταθμού Βενιζέλου είτε για αλλαγή στον σχεδιασμό του θα επιφέρει σημαντικές επιπτώσεις στη χρηματοδότηση του έργου, με ορατό κίνδυνο την απένταξη από την ευρωπαϊκή χρηματοδότηση», τόνισε ο κ. Τσίτουρας.
«Βρισκόμαστε δυστυχώς, ως πόλη, μπροστά σε ένα νέο δίλημμα, σε έναν νέο διχασμό. Θέλουμε μια νέα υποθαλάσσια; Μια νέα πλατεία Διοικητηρίου; Θέλουμε κουφάρια και σκουπιδότοπους; Δεν είναι προτιμότερο να θέλουμε μια σύγχρονη πόλη με μέσο σταθερής τροχιάς και μάλιστα το συντομότερο δυνατό; Η Θεσσαλονίκη υποφέρει από τις καθυστερήσεις που καταγράφονται στα έργα. Και τώρα που επιτέλους έχει έρθει η ωρίμανση του μετρό και που μπορεί να τρέξει, δυστυχώς ομφαλοσκοπούμε και κινδυνεύουμε να μπούμε σε νέες περιπέτειες», υπογράμμισε το μέλος του δ.σ. της Αττικό Μετρό Α.Ε. και αντιδήμαρχος Ποιότητας Ζωής Θεσσαλονίκης κ. Κωνσταντίνος Ζέρβας. Όσον αφορά τη θέση του δημάρχου, που είναι αντίθετη, ο κ. Ζέρβας εκτίμησε ότι ο Γιάννης Μπουτάρης δεν είχε ολοκληρωμένη ενημέρωση για τις συνέπειες της παραμονής των αρχαιοτήτων και σίγουρα θα επανεξετάσει την άποψή του, εφόσον ενημερωθεί. Ο καθηγητής Αρχαιολογίας και μέλος της Ακαδημίας Αθηνών κ. Μιχάλης Τιβέριος, σύμβουλος της Αττικό Μετρό Α.Ε., ανέφερε ότι η μόνη λύση είναι η μεταφορά των αρχαιοτήτων.
Στη Θεσσαλονίκη βρέθηκε και ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Συλλόγων Εργαζομένων Τεχνικών Επιχειρήσεων Ελλάδας (ΟΣΕΤΕΕ) Ανδρέας Στοϊμενίδης και το μέλος της δ.σ. και εργαζόμενος στην «Αττικό Μετρό Α.Ε.» Γιώργος Παλυβός. «Η Θεσσαλονίκη δεν αντέχει ένα νέο λουκέτο σε ακόμη ένα μεγάλο τεχνικό έργο», τόνισαν.
Ποιες θα είναι οι επιπτώσεις στην περίπτωση που θα κλείσει ο σταθμός της Βενιζέλου
Ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Αττικό Μετρό Α.Ε. κ. Τσίτουρας παρουσίασε αναλυτικά τις επιπτώσεις που θα έχει για το έργο η τυχόν κατάργηση του σταθμού της Βενιζέλου στην πόλη, που είναι:
1. Συγκοινωνιακές επιπτώσεις. Υπέρβαση μέγιστης χωρητικότητας συρμών και αποβάθρας στους σταθμούς Δημοκρατίας και Αγ. Σοφίας κατά τις ώρες αιχμής. Αυξημένοι συνολικοί χρόνοι μετακίνησης επιβατών που οδηγούν σε μειωμένο επίπεδο εξυπηρέτησης και χαμηλή αξιοπιστία του μέσου, συνολικά. Αυξημένοι χρόνοι εκκένωσης των σταθμών Δημοκρατίας και Αγ. Σοφίας, σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, σε μη αποδεκτά επίπεδα.
2. Κυκλοφοριακές επιπτώσεις. Σημαντική επιβάρυνση του οδικού δικτύου πέριξ των σταθμών Δημοκρατίας και Αγ. Σοφίας. Καμία δυνατότητα κατάργησης λεωφορειακών γραμμών στον άξονα της οδού Βενιζέλου. Αυξημένοι φόρτοι οχημάτων και καθυστερήσεις στους κόμβους της οδού Βενιζέλου.
3. Περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Αυξημένες εκπομπές ρύπων λόγω υψηλών κυκλοφοριακών φόρτων πέριξ των σταθμών Δημοκρατίας και Αγ. Σοφίας, και στους κόμβους της οδού Βενιζέλου.
4. Κοινωνικές επιπτώσεις. Περίοικοι και επιχειρήσεις στην περιοχή της οδού Βενιζέλου που υπόκεινται σε σημαντική όχληση, μείωση της αξίας των ακινήτων τους και μείωση των κερδών τους, κατά την κατασκευή του έργου, χωρίς κανένα μελλοντικό όφελος, σε περίπτωση κατάργησης του σταθμού. Μειωμένη μελλοντική προσβασιμότητα στις εμπορικές επιχειρήσεις της περιοχής, εν συγκρίσει με τις περιοχές που θα εξυπηρετούνται από το μετρό. Περιορισμένη εξυπηρέτηση του κέντρου της πόλης – Περιορισμός ελκυστικότητας του κέντρου, με τη συνεπακόλουθη υποβάθμιση.
5. Οικονομικές επιπτώσεις. Μείωση της αναμενόμενης επιβατικής κίνησης λόγω κατάργησης του σταθμού με τους τρίτους υψηλότερους αναμενόμενους φόρτους κατά τις ώρες αιχμής. Μείωση της αναμενόμενης επιβατικής κίνησης λόγω αυξημένων συνολικών χρόνων μετακίνησης, που οδηγούν στην επιλογή εναλλακτικών μέσων μετακίνησης (Ι.Χ., λεωφορεία, ταξί κ.ά.). Μείωση των αναμενόμενων εσόδων από τη συλλογή κομίστρου. Διακύβευση της βιωσιμότητας της λειτουργίας του μετρό, συνολικά.
Όσον αφορά τις επιπτώσεις της πιθανής κατάργησης του σταθμού Βενιζέλου στο έργο του μετρό Θεσσαλονίκης είναι: Επιπτώσεις σε ευρύ φάσμα μελετών του, τροποποιήσεις στις κατασκευές. Και σε ήδη κατασκευασμένα τμήματα του έργου. Ανάγκη κατασκευής πρόσθετων έργων στο τμήμα Δημοκρατίας – Αγ. Σοφίας. Σημαντική περαιτέρω καθυστέρηση στο χρονοδιάγραμμα (της τάξης των 2-3 ετών). Σημαντική αύξηση του κόστους του έργου (της τάξης των αρκετών δεκάδων εκατ. ευρώ). Σημαντική μείωση στο επίπεδο εξυπηρέτησης της πόλης. Ορατός κίνδυνος καταγγελίας της σύμβασης και αποχώρησης των εταιρειών της αναδόχου κοινοπραξίας και οριστικό σταμάτημα του έργου με εφιαλτικές συνέπειες.
Ανέφικτη η λύση με διατήρηση των αρχαιοτήτων
Ακόμα και στην περίπτωση ανασχεδιασμού, τροποποιήσεων των δύο εν λόγω σταθμών Αγίας Σοφίας και Δημοκρατίας: Θα απαιτηθεί ριζικός αρχιτεκτονικός, στατικός και ηλεκτρομηχανολογικός ανασχεδιασμός των δύο σταθμών για την ενσωμάτωση σε αυτούς των συστημάτων – λειτουργιών από τον σταθμό Βενιζέλου, που θα καταργηθούν. Θα απαιτηθεί τροποποίηση ανοιγμάτων- φρεάτων στο επίπεδο οδού (αερισμού και πρόσβασης εξοπλισμού), τροποποιήσεις στους ήδη κατασκευασμένους διαφραγματικούς τοίχους και άλλες παρόμοιες μεγάλης έκτασης και δυσκολίας πρόσθετες εργασίες. Ο ανασχεδιασμός των δύο σταθμών εκτιμάται ως εξαιρετικά δύσκολος και χρονοβόρος.
Όσον αφορά το ενδεχόμενο κατασκευής του σταθμού με διατήρηση των αρχαιοτήτων, η λύση είναι παντελώς ανέφικτη.
