Μετρο-θηλιά στο κυκλοφοριακό
Του Φώτη Κουτσαμπάρη
* Αποκαλυπτικά τα συμπεράσματα έρευνας του τμήματος Κεντρικής Μακεδονίας του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος: “Αντί να έχουν προγραμματιστεί μέτρα ενόψει των εργασιών του μετρό, δεν έγινε τίποτε και σήμερα προβάλλεται το έργο ως άλλοθι από την τοπική αυτοδιοίκηση τόσο γι’ αυτά που έπρεπε η ίδια να έχει υλοποιήσει και δεν έγιναν όσο και γι’ αυτά που πρέπει να γίνουν από την ίδια και δεν έχουν προγραμματιστεί”.
* Μπαλάκι οι ευθύνες μεταξύ των αρμοδίων.
* Αποκαρδιωτικές οι διαπιστώσεις και για την πορεία των έργων.
Οι δήμοι που είχαν την ευθύνη για το κυκλοφοριακό δεν πήραν τα απαραίτητα μέτρα, και όταν ξεκίνησαν τα έργα του μετρό δημιουργήθηκαν τεράστια κυκλοφοριακά προβλήματα γύρω από τα εργοτάξια, τα οποία λειτουργούν σαν “ντόμινο” σε ολόκληρη την περιοχή του αστικού ιστού Θεσσαλονίκης.
Σύμφωνα με την έρευνα του τμήματος Κεντρικής Μακεδονίας του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος: “Αντί να έχουν προβλεφτεί και προγραμματιστεί μέτρα, ενόψει των εργασιών του μετρό, δεν έγινε τίποτε και σήμερα προβάλλεται το έργο ως ‘άλλοθι’ από την τοπική αυτοδιοίκηση, την κύρια υπεύθυνη του αστικού χώρου, τόσο για όσα έπρεπε η ίδια να έχει υλοποιήσει και δεν έγιναν όσο και γι’ αυτά που πρέπει να γίνουν από την ίδια, και δεν έχουν προγραμματιστεί”.
Επισημαίνεται ακόμη πως η μετακίνηση στη Θεσσαλονίκη γίνεται υπό την παντελή απουσία στρατηγικής, πολιτικής και θεσμούς, και η πόλη αντιμετώπιζε εντονότατο κυκλοφοριακό πρόβλημα και γενικότερα πρόβλημα μετακίνησης πολύ πριν από την έναρξη των έργων του μετρό.
Σήμερα από την τοπική αυτοδιοίκηση και τους πολίτες το έργο του μετρό της Θεσσαλονίκης “δαιμονοποιείται” κατά τη φάση κατασκευής, καθώς θεωρείται πως είναι η αποκλειστική πηγή όλων των κυκλοφοριακών προβλημάτων και οι ίδιοι “θεοποιούν” το έργο, υποστηρίζοντας ότι θα είναι η μαγική λύση που θα εξαλείψει το πρόβλημα της μετακίνησης.
“ΔΕΝ ΕΧΟΥΜΕ ΕΥΘΥΝΗ”
Από την πλευρά του, ο δήμος αποποιείται την ευθύνη, για να υλοποιήσει γενικότερες κυκλοφοριακές παρεμβάσεις: “Δεν έχουμε εμείς την αρμοδιότητα για το κυκλοφοριακό. Για το λόγο αυτό άλλωστε έχει συσταθεί επιτροπή του υπουργείου Μεταφορών, υπό τον γ.γ., για να προταθούν ρυθμίσεις για το κυκλοφοριακό”, λέει ο αντιδήμαρχος Κυκλοφορίας του δήμου Ευάγγελος Δημητρίου, και υποστηρίζει ότι “Ο δήμος κάνει μελέτες για συγκεκριμένα ζητήματα και συγκεκριμένες περιοχές. Τώρα κάνουμε μελέτες για τις Σαράντα Εκκλησίες και για το Επταπύργιο. Άλλωστε, η ευθύνη της λειτουργίας των φαναριών δεν ανήκει σε μας. Γενικότερα, δεν μπορούμε να κάνουμε μεγάλες παρεμβάσεις, γιατί όπου υπάρχουν εργοτάξια, τις μελέτες τις κάνει η ανάδοχος κοινοπραξία του μετρό.
ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΕΙΣ ΣΕ ΕΡΓΟ ΚΑΙ ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ
Οι συγκοινωνιολόγοι διαπίστωσαν ότι:
1. Η πρόοδος σε φυσικό αντικείμενο και η απορρόφηση κονδυλίων βρίσκονται σε χαμηλά επίπεδα σε σύγκριση με τα αρχικώς προβλεπόμενα μεγέθη.
2. Η καθυστέρηση στο χρονοδιάγραμμα υλοποίησης του έργου εκτιμάται περίπου σε ένα έτος.
3. Οι εκτεταμένες αρχαιολογικές έρευνες αποτελούν σοβαρή αιτία καθυστερήσεων, αφού το μεγάλο εύρος τους δεν είχε εκτιμηθεί και ενδεχόμενα να μην μπορούσε να εκτιμηθεί πριν από την ανάπτυξη των εργοταξίων.
4. Υπάρχουν επιπλέον πιθανές αιτίες καθυστερήσεων όπως τα οικονομικά προβλήματα που αντιμετώπιζε μια εκ των αναδόχων του έργου κατά το έτος 2008, τα οποία, όπως εκτιμάται, έχουν ξεπεραστεί εντός του 2009, η ομαλή χρηματοδότηση του έργου και οι περιορισμένες αρμοδιότητες της υπηρεσίας της Αττικό Μετρό Α.Ε. που λειτουργεί στη Θεσσαλονίκη.
ΕΛΛΙΠΗΣ ΣΗΜΑΝΣΗ
Η σήμανση γύρω από τα εργοτάξια είναι ικανοποιητική. Ωστόσο, υπογραμμίζουν οι συγκοινωνιολόγοι, ο ρόλος της σήμανσης, πέραν της παροχής επαρκούς επιπέδου ασφαλείας, πρέπει να είναι και η έγκαιρη καθοδήγηση οδηγών και πεζών σε προεπιλεγμένες εναλλακτικές διαδρομές.
Σύμφωνα με την έρευνα, οι οδηγοί που προσεγγίζουν το ιστορικό κέντρο δεν γνωρίζουν ποια διαδρομή είναι προτιμότερο να επιλέξουν, με αποτέλεσμα κατά κανόνα να αποφεύγουν την Εγνατία και να χρησιμοποιούν α) τις Τσιμισκή και Σβώλου – Μακένζι Κινγκ – Ερμού προς δυτικά και β) Νίκης και Μητροπόλεως προς ανατολικά. Έτσι παρατηρείται συχνά το φαινόμενο στην οδό Εγνατία η συμφόρηση να είναι μικρότερη από τις υπόλοιπες διαδρομές του ιστορικού κέντρου.
Επιπλέον, οι οδηγοί που προσεγγίζουν έναν υπό κατασκευή σταθμό δεν γνωρίζουν εγκαίρως τις κυκλοφοριακές ρυθμίσεις, αφού η τοποθέτηση της σήμανσης γίνεται πολύ κοντά στον εργοταξιακό χώρο. Χαρακτηριστική περίπτωση είναι η σήμανση του σταθμού Αγίας Σοφίας για τα οχήματα που κινούνται από Σβώλου – Κινγκ προς Εγνατία, μέσω οδού Αγίας Σοφίας με δεξιά στροφή. Λόγω των έργων, το συγκεκριμένο τμήμα της οδού Αγίας παραμένει κλειστό. Εντούτοις, η σχετική προειδοποιητική σήμανση υπάρχει λίγα μέτρα πριν από την οδό Αγίας Σοφίας, όταν δηλαδή οι οδηγοί έχουν ήδη αφήσει πίσω τους τις εναλλακτικές δεξιές στροφές προς Εγνατία. Έτσι υποχρεώνονται είτε σε έξοδο μέσω της ήδη κορεσμένης οδού Βενιζέλου είτε σε κίνηση αρχικά επί του ήδη κορεσμένου κόμβου της πλατείας Αγίας Σοφίας.
Η πληροφόρηση που παρέχεται στους πεζούς για τις εναλλακτικές διαδρομές που μπορούν να ακολουθήσουν όταν προσεγγίζουν τα εργοτάξια δεν είναι επαρκής σε όλους τους σταθμούς. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η περίπτωση του βορείου πεζοδρομίου της Εγνατίας στο Αλκαζάρ. Η πινακίδα που καθοδηγεί τους πεζούς είναι σε σημείο που δεν φαίνεται.
Ανεπίκαιρο κυκλοφοριακό μοντέλο
Ο ανάδοχος του έργου χρησιμοποίησε όλα τα διαθέσιμα “εργαλεία”, ακόμη και πέραν των συμβατικών του υποχρεώσεων, προκειμένου να παρουσιάσει τις βέλτιστες δυνατές λύσεις για κυκλοφοριακή διευθέτηση και μείωση των επιπτώσεων. Ωστόσο, το μαθηματικό μοντέλο που χρησιμοποιήθηκε για την εκτίμηση των επιπτώσεων στην κυκλοφοριακή εξυπηρέτηση των οδικών αρτηριών της πόλης κατά την διάρκεια εργασιών, βασίζεται στο αντίστοιχο μοντέλο του πολεοδομικού συγκροτήματος Θεσσαλονίκης, που συντάχθηκε το 1999. Το μοντέλο όμως του 1999 δεν έχει επικαιροποιηθεί ποτέ, παρά το γεγονός ότι από τότε έχουν αλλάξει πολλά δεδομένα στην συγκοινωνιακή προσφορά. Η ανυπαρξία επικαιροποιημένου μοντέλου αποτελεί ευθύνη της πολιτείας.
Κατάληψη λωρίδων
Τα βαρέα οχήματα και τα αρθρωτά λεωφορεία του ΟΑΣΘ αντιμετωπίζουν δυσκολία στην κίνηση στις περιοχές μείωσης του αριθμού των λωρίδων από 3 σε 2, ενώ προκαλούνται προβλήματα και στα οχήματα που κινούνται στις γειτονικές λωρίδες. Λόγω του τρόπου περίφραξης των εργοταξίων, τα βαρέα οχήματα και τα λεωφορεία απομακρύνονται σημαντικά από την περίφραξη, για να αποφύγουν την επαφή, με αποτέλεσμα να καταλαμβάνουν χώρο και από τη διπλανή λωρίδα. Επιπλέον, οι ελιγμοί των αρθρωτών λεωφορείων ενέχουν κινδύνους ατυχημάτων.
Τα παραπάνω είναι κάποια από τα συμπεράσματα μεγάλης έρευνας που διενήργησε ομάδα συγκοινωνιολόγων του ΤΕΕ/ΤΚΜ με θέμα “Προβλήματα από την κατασκευή του μετρό στη λειτουργία της πόλης – προτάσεις για την αντιμετώπισή τους”. Στην ομάδα συμμετείχαν οι συγκοινωνιολόγοι Πέτρος Κρητικός (αντιπρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων), Γιώργος Δεληβόπουλος και Γιάννης Πολίτης, ενώ συνέδραμαν συγκοινωνιολόγοι μελετητικής εταιρείας και υπηρεσιών.
“Τα εργοτάξια δημιουργούν προβλήματα στο κυκλοφοριακό. Όταν στην Εγνατία οι έξι λωρίδες γίνονται τρεισήμισι, είναι επόμενο. Σημειώνονται και καθυστερήσεις από την αρχαιολογική υπηρεσία. Εκείνο που μας ενδιαφέρει είναι να τελειώσουν όσο το δυνατόν γρηγορότερα οι εργασίες. Πρέπει να υπάρχει συνεργασία των φορέων, για να έχουμε την όσο δυνατόν καλύτερη διευθέτηση της κυκλοφορίας. Συνεργασία υπάρχει”, δηλώνει ο πρόεδρος του ΤΕΕ/ΤΚΜ Αναστάσιος Κονακλίδης.
Τα κυριότερα προβλήματα
Τα προβλήματα που παρουσιάζονται σήμερα κατά την κατασκευή του έργου, σύμφωνα με το ΤΕΕ, είναι:
– Το ξεπερασμένο κυκλοφοριακό μοντέλο του 1999, στο οποίο στηρίζονται οι κυκλοφοριακές ρυθμίσεις που λαμβάνονται για τη μείωση των επιπτώσεων.
– Ο τρόπος περίφραξης των εργοταξίων που αναγκάζει τα μεγάλα οχήματα να καταλαμβάνουν μιάμιση, από τις δύο ελεύθερες λωρίδες.
– Η ελλιπής σήμανση που έχει ως αποτέλεσμα να κινούνται άσκοπα οι οδηγοί και να καθοδηγούνται σε ήδη φορτωμένους δρόμους και να ταλαιπωρούνται οι πεζοί.
– Η μικρή χωρητικότητα των δρόμων που μπορούσαν να δώσουν διέξοδο λόγω των παρκαρισμένων ΙΧ.
– Οι καθυστερήσεις που παρουσιάζει το έργο, οι οποίες παρατείνουν τα προβλήματα.
